30.05.2011

«Տաշած քարերն» այլևս արժեք չունեն

Վերջին տասնամյակում կադրային քաղաքականությունն Արցախում գրեթե չի փոխվել։ «Կադր» հասկացությունը մեզանում լիովին ձերբազատվել է իր նախնական իմաստից և նոր ձև ու բովանդակություն ստացել։ «Կադր» ասելով այլևս չի հասկացվում այս կամ այն ոլորտի բանիմաց մասնագետ, իր գիտելիքներով, հմտություններով ու կարողություններով պատրաստ մարդ։

Մեր օրերում «կադր» ասելով հասկանում են որևէ չինովնիկի ծանոթ-բարեկամը, ազգականը, ընկերը (հաճախ նաև՝ թասընկերը), սիրուհին... Վերջինիս առումով նոր ժամանակներում վերաբերմունքը լիովին փոխվել է։ Եթե նախկինում սիրուհիներին հանրությունից հնարավորոնիս հեռու էին պահում, ձգտում նրա գոյությունը դարձնել միանգամայն աննկատ՝ հասարակության աչքից, ապա այսօր սիրուհիներին ազատ տեղավորում են զանազան պաշտոններում։ Վերջիններիս պահում են ոչ թե սեփական աշխատավարձով կամ անձնական այլ նյութական աղբյուրներով, այլ պետբյուջեի հաշվին՝ օրինականացված աշխատավարձի ձևով։ Բայց դա այլ թեմա է։

Մերօյա կադրը պաշտոնական շրջանակներին մոտ կանգնած համեստագույն կարողություններով սովորական մի անձնավորություն է, որ այսօր կարող է աշխատել, ասենք, գյուղատնտեսության ոլորտում, հաջորդ օրը բարձր պաշտոն ստանալ շինարարության կամ առողջապահության, մյուս օրը մշակույթի կամ արդյունաբերության ոլորտներում, գեղեցիկ մի օր էլ հայտնվել, ասենք, դատաիրավական համակարգում։ Նրա կրթությունը, ընդունակությունը բացարձակապես նշանակություն չունի։ Նա «ունիվերսալ» է, որտեղ տնկում են, բուսնում է...

Եվ, ընդհակառակը, իրական կադրերը երբեք այնպիսի խեղճ ու ողբալի վիճակի մեջ չեն եղել, ինչպես վերջին տասնամյակում։ Հանրահայտ ճշմարտությունն առ այն, թե՝ «տաշած քարը գետնին չի մնա», այսօր գրոշի արժեք չունի։ Կյանքը ցույց է տալիս, որ դրանք կարելի է չնկատել կամ, պարզապես, կոխկրտելով անցնել։

Մեկ անգամ չէ, որ գրվել է այն մասին, թե շատ ու շատ փորձառու մասնագետներ, իրենց գործի անկրկնելի վարպետներ թողել ու լքել են Արցախը։ Մեր լավագույն արվեստագետներից մեկը, վերջին երկտասնամյակում մեր ամենատաղանդավոր երգիչներից մեկը՝ Տիգրան Մկրտչյանը, երկու տարի առաջ տեղափոխվել է Երևան, դասավանդում է Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում։ Միաժամանակ ղեկավարում է իր իսկ ստեղծած «Վերնատուն» փոփ-ֆոլկ համույթը։

Անցյալ տարվա վերջերին Արցախը լքել է նաև մշակույթի ոլորտի մի այլ տաղանդավոր մասնագետ՝ պարուսույց Գենադի Բադալյանը։ Մասնագետ, որի նմաններն այսօր Երևանում էլ շատ չեն։ Արցախում երգի և պարի պետական համույթ ստեղծելու նրա բոլոր փորձերը ձախողվել են։ Այն, ինչ չի կարողացել ստեղծել այստեղ, կարճ ժամանակում ստեղծել է հեռավոր Սոչիում։ Նրա հետ մեկնել են նաև պարարվեստի մեր երիտասարդ կադրերից երկուսը։

Բադալյանն այնտեղ նյութապես ապահովված է, բնակվելու հարմար պայմաններ ունի։ Վերջերս կապվեցի նրա հետ, ասաց. «Ամեն ինչ նորմալ է, գործերս լավ են, բայց... մի տեսակ չեմ կարողանում հարմարվել...»։ Հայրենիքից, հայրենի եզերքից կտրված հայի դա՜ռն ճակատագիր։ Օտար ափերում հասկանում ու գնահատում են արվեստը, գիտեն արվեստագետի արժեքը, բայց օտար երկիրը հայրենիք չէ...

Ստեփանակերտի պետդրամթատրոնի երիտասարդ դերասաններից մեկը՝ Վահանն, այսօր աշխատում է Երևանում, ասում են՝ ինչ-որ սերիալում է նկարահանվել։ ՀՀ մայրաքաղաք մեկնել է ցանկանում նաև նույն թատրոնի դերասանական ստուդիայի շրջանավարտ, երիտասարդ մի այլ դերասան։ Ասում է՝ գնում եմ սովորելու։ Ուսումն ավարտելուց հետո նա արդյո՞ք կցանկանա ետ վերադառնալ մի թատրոն, որտեղ վերջին 20 տարում գոնե մի հաջողված ներկայացում չի բեմադրվել։

Սա միայն մշակույթի բնագավառի այն կադրերի մասին, որոնց ճանաչում եմ։ Իսկ որքա՜ն նման կադրեր են հեռացել մնացյալ ոլորտներից։ Մեկնել են ամենատարբեր պատճառներով՝ անգործ էին մնացել, նրանց աշխատանքը չեն գնահատել, հնարավորություն չեն տվել դրսևորելու իրենց տաղանդը... Պատճառները շատ են և տարբեր, բայց Արցախը լքելու ամենահիմնական պատճառն այն է, որ նրանք այստեղ փոփոխության որևէ նշույլ, որևէ հույս այլևս չեն տեսել սեփական հայրենիքում, որտեղ որևէ հիմարի եթե հանում են պաշտոնից, նախ՝ հետո նրան մի այլ փափուկ պաշտոնում են տեղավորում, և երկրորդ՝ նրա տեղը նշանակում են ավելի հիմարին։

Սա է, ահա, վերջին 10-15 տարվա մեր կադրային քաղաքականությունը։

ՎԱՐԴԳԵՍ ՕՎՅԱՆ

Комментариев нет:

Отправить комментарий