ՀՀ առաջին նախագահ, Հայ ազգային կոնգրեսի ղեկավար Լևոն Տեր-Պետրոսյանը օրերս BBC-ի ռուսական ծառայությանը տված հարցազրույցում հայտնել է, թե «Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումն առավել մոտ է եղել 1997-ին, քանի որ հնարավորություն կար լուծելու այն՝ որոշ տարածքներ հանձնելով Ադրբեջանին, կնքել հաշտություն, ստեղծել Լեռնային Ղարաբաղի միջանկյալ կարգավիճակ, հետագայում որոշելու պայմանով»:
Այն հարցին, թե ինչո՞ւ դա տեղի չի ունեցել, Տեր-Պետրոսյանն ասել է. «Քանի որ ղարաբաղցիները կարծում էին, թե դա քիչ է: Մոտեցումը մաքսիմալիստական էր: Նրանք կարծում էին, որ կարելի է էլի ապրել և ստանալ ավելին: Այսինքն, ոչ միայն ղարաբաղցիները, այլև իմ շրջապատը, իմ թիմի որոշ անդամներ: Նրանք չգնացին այդ ծրագրին...», և այլն:
Հարցազրույցի հատկապես վերոհիշյալ հատվածը դժգոհություն է առաջ բերել Արցախի հասարակական-քաղաքական շրջանակներում։ «ՀՀ առաջին նախագահն էլի հին երգն է երգում»՝ հիմնականում այսպես են մեկնաբանում նրա խոսքերը։ Հետաքրքիրն այն է, որ Արցախի քաղաքական շրջանակներում դեռ հիշում են Լ. Տեր-Պետրոսյանի հապշտապ այցը Ղարաբաղ, երբ վերջինս եկել էր տեղի ղեկավարության հետ համաձայնեցնելու Հայաստանի և Արցախի միջև գտնվող Քելբաջար-Քարվաճառի շրջանի հանձնումը։ Այնպես որ՝ ՀԱԿ-ի ղեկավարի ակնարկած «որոշ տարածքների հանձնումը» նշանակում էր բոլոր շրջանների վերադարձը հակառակորդին, որի դիմաց պարտված կողմի հետ, ինչպես Տեր-Պետրոսյանն է ակնարկում, պիտի «կնքվեր հաշտություն, ստեղծվեր Լեռնային Ղարաբաղի միջանկյալ կարգավիճակ, հետագայում որոշելու պայմանով»:
Պարզ է, որ այսպիսի պայմանների Ադրբեջանը երկու ձեռքով համաձայն պիտի լիներ, և այսօր էլ ոչ ոք չի կասկածում, որ ՀՀ առաջին նախագահի խոսքերով ասած՝ «հակամարտության կարգավորումն առավել մոտ» պիտի լիներ։ Նույն այդ 1996-97 թվականներին Ստեփանակերտում Տեր-Պետրոսյանի այս «ծրագիրն» այսպես էին վերնագրել՝ «Արցախը տանք՝ Երևանը ծաղկի...»։ Բարեբախտաբար, ոչ միայն Արցախում, այլև ինչպես ՀԱԿ-ի ղեկավարն է խոստովանում՝ «իր շրջապատը, իր թիմի որոշ անդամներ չգնացին այդ ծրագրին...»:
Արցախի Գերագույն խորհրդի առաջին երկու գումարման պատգամավոր, հասարակական-քաղաքական գործիչ Աշոտ Սարգսյանը գտնում է, որ Ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման հետ կապված բոլոր գլխացավանքները հենց Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարության տարիներից են գալիս, և հենց նա է սկիզբ դրել պարտվողական քաղաքականությանը Արցախի հարցում։
«Այսօր կրկին խոսել ազատագրված հողերը հանձնելու մասին, նշանակում է քամհարանքով վերաբերվել արցախցիների համաժողովրդական հանրաքվեով ընդունված Սահմանադրությանը, քանզի այդ հողերն ամրագրված են այդ սահմանդրությամբ,- ասում է Աշոտ Սարգսյանը։- Իմիջիայլոց, իմ տեղեկություններով այդ տարիներին համարյա թե պաշտպանական գիծ չէր կառուցվում, որովհետև ՀՀ ղեկավարը լիովին պատրաստ էր այդ հողերը հանձնել հակառակորդին։ Հողեր, որ իրականում հայկական պատմական տարածքներ են։ Ինձ հայտնի է, որ այդ տարիներին Արցախի ՊԲ հրամանատար Սամվել Բաբայանի պատվերով պատրաստվում էր պաշտպանական գծի որոշ հատվածներ պարսպապատելու նախագիծը, որը սակայն չիրականացավ հենց Տեր-Պետրոսյանի ջանքերով»։
Արցախցի գործչի ասելով՝ այսօր այդ հատվածներն արդեն անհնար է պարսպապատել, որովհետև դրանք հակառակորդի դիպուկահարների նշանառության տակ են, և նույն այդ տեղամասերում առայսօր հայ զինվորներ են սպանվում։
ՀԱԿ-ի ղեկավարն հարցազրույցի վերջում հայտնել է, թե Հայաստանում իշխանության խնդիրը լուծելուց հետո «և՛ Ադրբեջանի հետ հարցերը, և՛ Թուրքիայի հետ հարցերը կլուծվեն: Եթե Հայաստանը հայտնվի աղետի առջև, դա կլինի բացառապես մեր մեղքը»։ Միանգամայն հասկանալի է, որ Ղարաբաղյան խնդիրը վերոհիշյալ ձևով լուծելուց հետո իրոք մեր հակառակորդների հետ հարցերը կլուծվեն։ Բայց մի որոշ ժամանակով։ Մինչև Ադրբեջանը վերջնականապես ամրագրի Ղարաբաղը, «իրեն հավաքի» և այս անգամ դնի Մեղրիի և ողջ Զանգեզուրի խնդիրը...
Մյուս կողմից, չեմ կարծում, թե Արցախում կամ Հայաստանում որևէ լրջմիտ գործիչ կարող է գտնել, որ ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման խնդրում ՀՀ մյուս ղեկավարների օրոք որակական տեղաշարժ է գրանցվել։ Հայկական դիվանագիտությունն անշեղորեն շարունակում է պարտվողական նույն քաղաքականությունը։ Պարզապես հայ ժողովրդի պատմության դասերը դեռ չմոռացած հատվածը բացարձակապես չի ցանկանում, որ Երևանի գործարար որոշ շրջանակներ իրենց անձնական բարեկեցության հարցերը լուծեն Արցախի կործանման հաշվին։
ՎԱՐԴԳԵՍ ՕՎՅԱՆ
Комментариев нет:
Отправить комментарий