ԱՄԵՐԻԿՅԱՆ ՀԻՆ ՊԱՏՄՎԱԾՔ

ԱՄԵՐԻԿՅԱՆ ՀԻՆ ՊԱՏՄՎԱԾՔ

Ամերիկյան կիսասնանկացած ֆերմեր Ջոն Սթյուբների քսանչորսամյա որդի Մայքլը հորն օգնում էր գյուղատնտեսական աշխատանքներում, լինում էր թռչնաբուծական ֆերմայում, իսկ ընդհանրապես օրվա մեծ մասն անց էր կացնում մերձակա փոքրիկ անտառակում։

Մայքլն ուներ ընկերներ, որոնք երբեմն այցելում են իրեն, քարշ տալիս զանազան զվարճությունների, որոնցից հետո Մայքլն իրեն փառավորապես ամայացած ու շատ տխուր էր զգում։ Իսկ ամենամտերիմ համարվող ընկերը՝ Թոմը, սպայական ուսադիրներով հրամաններ է շաղ տալիս Նահանգներում թե նահանգների սահմաններից հեռու ինչ-որ տեղ։ Երբեմն Մայքլը մտածում է, որ այդ ուսադիրները կարող էին ծանրանալ իր ուսերին և դրանից նրա սիրտը խառնում է։

Եվ հիմա, երբ ընկերները կրկին հրավիրել են խնջույքի, որին, իրենց ասելով, ներկա էին լինելու մայրաքաղաքներից եկած մոտ մի տասնյակ ջենթլմեն տղերք ու դեռևս կինոխցիկի երես չտեսած ապագա կինոաստղիկներ, Մայքլն իսկապես չգիտեր՝ գնա՞, թե՞ չգնա։ Թքա՛ծ, չեմ գնա, մտածեց նա, ու երբ չորս ժամ հետո ավտոմեքենայով սլանում էր տափաստանի խանձահոտի միջով ձգվող ու արևից պլպլացող ճանապարհով, մտածեց, որ միշտ այդպես է լինում. մի բան է որոշում և կատարում բոլորովին այլ բան։

Ընկերները՝ Սիդն ու Մարտինը, տարերքի մեջ էին։ Ինչպես միշտ, այս անգամ էլ զվարճությունների վայրը Մարտինենց «Դրախտ» կոչվող ամառանոցն էր։ Նրան ծանոթացրին մի դյուժին գեղեցկուհիների ու նույնքան էլ տղաների հետ, որոնցից մի քանիսը, չնայած ամառվա տոթին, արժանապատվությամբ փողկապ էին կրում։ Մայքլին խմբից-խումբ էին քարշ տալիս, ու մինչ նա հասցնում էր հասկանալ, թե ինչի մասին են շաղակրատում ոգևորված աղջիկներն ու տղամարդիկ, արդեն մի ուրիշ խումբ էր ընկնում, որտեղ բլբլացնում էին ջազի, պարերի և, աստված գիտե, թե ինչի մասին։

Վերջապես բոլորը տեղավորվեցին հսկա տաղավարում, կլոր սեղանների շուրջ և ամենուր սկսեց թևածել ափսեների, բաժակների ու պատառաքաղների չխկչխկոցը։ Մայքլը նստել էր ծղոտագույն մազերով մի երիտասարդի և երեք աղջկա հետ։ Աղջիկներից մեկը՝ կապուտաչյա մի գեղեցկուհի, անընդհատ իրեն էր նայում ու Մայքլը լիովին համոզված էր, որ մի քանի բաժակ դատարկելուց հետո սա իրեն անպայման քարշ կտա որևէ խուլ տեղ։ Ծղոտագույն մազերով տղան, որ երևի անհաջողակ բռնցքամարտիկներից է, սկսեց շաղակրատել իր հաղթարշավների ու արկածների մասին և, լսելով նրան, զարմանալ կարելի է, թե այդ ինչպես է պատահել, որ մինչև օրս չեմպիոն չի դարձել։

- Իսկ դուք կարո՞ղ եք բռնցքամարտել,- հարցրեց կապուտաչյան։
- Ես, ընդհանրապես, ծեծելու մարզարվեստին կողմնակից չեմ,- ասաց Մայքլը։
- Իսկ, ընդհանրապես, դուք ինչի՞ն եք կողմնակից։
- Խաղաղությանը։
- Ի՞նչ։ Հենրի՛, լսո՞ւմ ես, նա կողմնակից է խաղաղությանը։

Ծղոտագույն մազերովը՝ Հենրին, կարծես իրեն վատ զգաց։
- Իսկ դուք չեք գտնո՞ւմ, որ ծեծելը, համենայն դեպս, ավելի լավ է, քան ծեծվելը,- ասաց նա։
- Ձեր ձեռքերին նայելով կարելի է իսկույն կռահել, որ մարզաձևերից դուք նախընտրում եք շախմատը,- աչքերը վագրի պես շողշողացրեց կապուտաչյան։

Մայքլը նայեց իր դաստակին, որ զգալիորեն փոքր էր ծղոտագույն մազափնջերով տղայի դաստակից ու ոչինչ չասաց։
- Էդնա՛, արդեն սկսում ես ձանձրացնել,- ասաց աղջիկներից մեկը։
- Ազնիվ խոսք,- կապուտաչյան նայեց իր ձեռքերին,- ես կարող եմ ձեզ հետ հաջողությամբ ձեռնամարտել։

Մայքլը ափսոսաց, որ կապուտաչյան աղջիկ է։
- Էդնան տղամարդկանց մարզաձևերից մի քիչ գլուխ է հանում,- քմծիծաղեց ծղոտագույն մազերովը, ու Մայքլը մտածեց, որ աշխարհում ամենազզվելի բանը ռազմատենչ կանայք են երևի։
- Ափսոս, որ բռնցքամարտի ձեռնոցներ չկան։
- Էդնա՛, զզվեցրիր,- ասաց շագանակագույն մազերով աղջիկը, իսկ երիտասարդը ուրախ քրքջաց։
- Մա՛յք, Էդնան մի քանի անգամ տուրուդմփոցի մեջ է ընկել ու վատ չի գլուխ հանել։

Մայքլը մտածեց, որ դեռևս ոչ մեկին չի վիճակվել այսպես, օրը ցերեկով, ձեռ առնել իրեն։
- Լավ, եթե ուզում եք զվարճանալ, սկսենք,- ասաց նա։- Տասը մեկի դեմ։ Տասը անգամ դուք կհարվածեք դաստակիս, մի անգամ էլ ես։
- Դուք էլ տասը կամ տասնհինգ,- կապուտաչյան վիրավորված ձևացավ։- Այդպես անարդարացի կլինի։
- Ո՛չ, տասը մեկի դեմ,- կրկնեց Մայքլը։

- Վերջ տվեք, ինչե՞ր եք ասում,- ասաց շագանակագույն մազերով աղջիկը, իսկ մյուս աղջիկը աշխատեց լռեցնել նրան։ Ըստ երևույթին նրան դուր էր գալիս սպասվելիք խեղկատակությունը։
- Համաձայն եմ, տասը մեկի դեմ, բայց վախենում եմ՝ փոշմանեք,- ասաց կապուտաչյան և Մայքլը մտածեց, որ հաճույքով կհասցներ այդ սատանայի գեղեցիկ մռութիկին։
- Լեդիներ և ջենթլմեննե՛ր,- ծղոտագույն մազերով տղան հանդիսավոր ուղղեց փողկապը, գլուխը թափ տվեց ու հեռուստահաղորդավարի կեցվածքով հայտարարեց Էդնայի և Մայքլի մենամարտի մասին։

- Հիանալի է։
- Էդնայի հերթական սկանդալն է։
- Սեղաններից մեկն ազատեք,- ասաց տղամարդկանցից մեկը։
Բոլորը հավաքվեցին Մայքլի ու կապուտաչյայի շուրջը, իսկ մոտակա սեղաններից մեկը շտապ դատարկեցին։ Առաջարկը գրեթե բոլորին դուր էր եկել։
- Մա՛յք, մի լավ կջարդես դրան,- շշնջաց Մարտինը։- Հայտնի սկանդալիստ է, բայց դեռևս դրան ինչպես հարկն է չեն մշակել։

Էդնան արդեն պատրաստ դիրք էր գրավել սեղանի մոտ։
- Մա՛յք, իսկ դուք հանկարծ չփախչեք,- աշխույժ ծլվլաց աղջիկներից մեկը։
- Ավելի վատ, եթե փախչի,- ծղոտագույն մազերով տղան աչքով արեց աղջկան։- Ավելի վատ, համաշխարհային խայտառակություն կլինի,- նա քանդեց փողկապն ու հանեց պիջակը, կարծես պատրաստվում է բռնցքամարտել։
Մայքլը մոտեցավ սեղանին ու նրա վրա դրեց իր դաստակը։
- Ձախը դրեք, Մա՛յք,- կատակեց լայնաթիկունք մի երիտասարդ,- աջը հետո պետք կգա։

- Տղե՛րք, իսկ մոտերքում հիվանդանոց կա՞,- ասաց մի ուրիշը։
Մայքլը ծիծաղեց, բայց այդ կատակը և, ընդհանրապես, այն ամենը, ինչ կատարվում էր այդ րոպեին, նրա սրտովը չէր։ Նա աչքերով որոնեց ընկերոջը՝ Սիդին ու մոտ կանչեց։
- Սի՛դ, մի քանի կտոր աղյուսաքար գտիր։ Մարտինին ասա, ինքը կբերի։
- Հասկանալի է, Մա՛յք։

Էդնայի ամեն հարվածից հետո աղջիկներից մի քանիսը «ուֆ» էին անում ու նայում Մայքլի դեմքին։ Իր ամեն մի հարվածից հետո նրան էր նայում նաև Էդնան։ Իսկ Մայքլի դեմքը ոչինչ չէր արտահայտում, ու այդպես էլ ոչ ոք կարգին չգիտեր. նա ցավ զգո՞ւմ է, թե՞ ոչ։
Վերջին հարվածների ժամանակ Էդնայի նախկին աշխուժությունից հետք անգամ չէր մնացել։ Արդեն պարզ էր, որ այդ հարվածները ավելի շատ ցավ են պատճառում իրեն, քան տղային։
- Վե՛րջ, տա՛սը,- ասաց խումբը։
- Էդնա՛, պատրաստվի՛ր, ծեծվելու հերթը քոնն է,- բացականչեց ծղոտագույն մազերովը ու թևը վեր քաշեց, ասես ինքն է իրականացնելու այդ ծեծը։

Մայքլը ամբոխի մեջ գտավ Սիդին ու վերջինս թեթև գլխով արեց։
Քիչ հետո Մարտինը մի քանի աղյուսաքար իրար վրա դարսած, մոտեցավ սեղանին։ Մայքլը վերցրեց դրանք ու մինչ շուրջը քսփսում էին, թե ինչ է ուզում անել, նա հարմար տեղ որոնեց, աղյուսաքարերից երեքով կամրջակ սարքեց ու վրան մեկն էլ դրեց։
Բոլորն ուշադիր հետևում էին նրան։ Էդնան նույնպես նայում էր այդ ամենին, այդ ամենից վատ բան էր գուշակում, և նախկին չարաճճի ու վագրային աչքերում վախ կար։

Մայքլը կարծես երկար նայեց իր առջև շարված աղյուսաքարին, աջ ձեռքը վեր բարձրացրեց ու հաջորդ վայրկյանին աղջիկների վախեցած «ուֆ»-երին և տղամարդկանց հանդիսավոր լռությանը հաջորդեց կիսված աղյուսաքարերի խուլ դրխկոցը։
Տղամարդիկ ու կանայք նայում էին մերթ Մայքլին, մերթ Էդնային։
- Օրիո՛րդ, պատրա՞ստ եք,- Մայքլի ձայնը սառն էր։- Այս փոքրիկ վարժությունը կատարեցի հենց այնպես, մկաններս շարժելու համար։

Աղջկա կապույտ աչքերում անսահման սարսափ էր մնացել միայն։ Նա լուռ մոտեցավ ու սեղանին դրեց թեթև դողացող ձեռքը։
- Եթե վախենում եք, կարող եք չնայել,- Մայքլի ձայնից աղջիկը սարսռաց։
Էդնան դեմքը շրջեց։ Բոլորը նայում էին տղային, բայց նրանց աչքերում նախկին հետաքրքրասիրությանը փոխարինել էր վախը։ Աղջկա ձեռքը սկսեց ավելի դողալ։ Նա հազիվ էր զսպում լացը։
- Եթե տղամարդկանցից որևէ մեկը ցանկանում է, կարող է փոխարինել օրիորդին,- Մայքլը ոչինչ չտեսնող աչքերով նայեց շրջապատին։

Ամենայն պարզությամբ կարելի էր լսել քիչ հեռվում պտտվող մեղուների տզզոցը։
- Սպասում եմ,- ասաց Մայքլը ու նայեց ծղոտագույն մազերով տղային, որ մի քանի րոպե առաջ, ինչպես և բոլորը, շատ զվարթ տեսք ուներ։- Օրիո՛րդ, ինչպես տեսնում եք, փրկության հնարավորություն կար, բայց, դժբախտաբար, չիրականացավ։
- Ես համաձայն եմ։ Հարվածը ես կընդունեմ,- շրջապատում աղջկա ձայն լսվեց ու քիչ հետո հավաքվածների միջից դուրս եկավ շագանակագույն մազերով աղջիկը, որ քիչ առաջ Էդնայի, ծղոտագույն մազերով երիտասարդի ու մի ուրիշ աղջկա հետ նստած էր Մայքլի մոտ, միևնույն սեղանի շուրջ և դեմ էր կապուտաչյայի հիմար կատակներին։

Աղջիկը գեղեցիկ էր ու Մայքլը զարմացավ, որ նոր է նկատում նրա գեղեցկությունը։
- Դո՞ւք,- զարմացած հարցրեց Մայքլը։
- Այո՛։ Դու գնա՛, Էդնա՛։
Աղջիկը ձեռքը դրեց սեղանին։ Այդ ձեռքը Մայքլին թվաց շատ փոքրիկ ու անչափ քնքուշ։
- Լավ,- ասաց Մայքլը,- սկսենք։

Սիդը առաջ եկավ, կարծես ուզում էր ինչ-որ բան ասել, բայց Մայքլը նայեց նրան ու նա լուռ ետ քաշվեց։
Մարտինենց «Դրախտ» կոչվող ամառանոցի հսկա տաղավարում, ուր առնվազն քսանհինգ-երեսուն մարդ կար, լռություն էր տիրում։ Մարդիկ չէին համարձակվում շարժվել։ Աղջիկների թեթև շրջազգեստների շրշյունն անգամ ուշադրություն էր գրավում։ Էդնան մի կողմ էր քաշվել և գունատ դեմքով նույնպես նայում էր սեղանի մոտ կանգնած ընկերուհուն ու երիտասարդին։

Մայքլը բարձրացրեց ձեռքն ու շրջապատում կարծես մարդիկ դադարեցին շնչել։ Աղջկա դաստակի վրա մկանը թեթև դողաց։
- Ո՞վ է ուզում աղջկան փոխարինել,- մետաղյա ձայնով ասաց Մայքլը։
Սիդն ինչ-որ բան էր ուզում անել, բայց Մայքլը նրան կրկին հասկացրեց մի կողմ քաշվել։ Տղամարդիկ նայում էին աղջկան ու Մայքլին, և Մայքլը զարմացավ, որ բոլորն իրեն են նայում, բայց ինքը չի կարողանում որսալ նրանցից մեկնումեկի հայացքը։

- Ուրեմն ոչ-ոք չի ուզում օգնել աղջկան,- շրջապատում կարծես խոսելը մոռացել էին։- Այդ դեպքում ես կփոխարինեմ աղջկան։ Այնպիսի աղջկա, որի մեջ հարյուրից ավելի տղամարդու ջենթլմենություն կա։ Ես չեմ կարող ինքս ինձ հարվածել։ Թող տղամարդկանցից որևէ մեկը խփի։ Ո՞վ է ուզում։
- Իսկ դուք հետո կխփե՞ք,- հարցրեց լայնաթիկունք մի երիտասարդ։
- Չեմ խփի։ Այդ մի հարվածով այս հիմար խաղը կավարտենք։
- Լավ, ես համաձայն եմ,- ասաց լայնաթիկունքը։
- Դուք իսկական ջենթլմեն եք,- Մայքլը ծիծաղեց ու լայնաթիկունքը հասկացավ, որ իրեն ձեռ են առնում։
- Ջե՛կ, կամաց, հանկարծ սեղանը չջարդես,- ասաց ինչ-որ մեկը։
- Երկու ձեռքով խփիր, Ջե՛կ,- կատակեց աղջիկներից մեկը։

Լայնաթիկունքը մռայլվեց։ Կատակները նրա սրտովը չէին։ Նա բարձրացրեց ձեռքը և նրա դեմքից բոլորը հասկացան, որ խփելու է ամբողջ ուժով։
- Սպասե՛ք։
Լայնաթիկունքը զարմացած նայեց շագանակագույն մազերով աղջկան։
- Ես ուզում եմ փոխարինել։
- Ի՞նչ,- Մայքլը ոչինչ չէր հասկանում։
- Ես ուզում եմ ձեզ փոխարինել։
- Ի՞նձ։
- Ձեզ։

- Չեմ հասկանում, ինչո՞ւ։
- Ինչո՞ւ։ Իսկ դուք ինչո՞ւ եք փոխարինել ինձ։
- Համենայն դեպս, ես տղամարդ եմ։
- Այստեղ այլևս դա նշանակություն չունի։ Եվ հետո՝ հանգիստ մնացեք, Ջեկն այնքան ուժ չի ունենա ձեռքս ջարդելու։
Տաղավարում կրկին աշխուժություն տիրեց, բայց այդ ընդհանուր ուրախությունը հակառակ ազդեցություն գործեց Ջեկի վրա։
- Կտեսնենք,- ասաց նա, և նրա աչքերում չարություն կար։

Աղջիկը ձեռքը դրեց սեղանին։ Մայքլը կանգնել էր սեղանի և ամբոխի միջև ինչ-որ տեղ ու կարծես չէր հետաքրքրվում այն ամենով, ինչ պիտի կատարվեր։
- Կտեսնենք,- նորից ասաց լայնաթիկունքը։
- Խփիր, բայց եթե աղջկա դաստակին թեկուզ աննշան բան պատահի,- Մայքլը թիկունքով դարձել էր դեպի սեղանը։- Երևի հասկանում ես, թե ինչ եմ ուզում ասել...
- Դուք մաքուր չեք խաղում,- կատաղած ասաց լայնաթիկունքը։- Չէ՞ որ պայմանավորվել ենք, որ դուք չեք խփելու։
- Իսկ այդպիսի խաղ կա՞, որի կանոններով աղջկա ձեռք են ջարդում։ Մի՞թե դեռ չեք հասկացել, որ ես ոչ միայն աղջկա, այլև տղամարդու ձեռքի էլ չեմ խփելու։
- Մայքլը իսկապես քիչ առաջ ասել էր, որ ինքը չի սիրում ծեծելու մարզաձևերը,- ասաց ծղոտագույն մազերովը։

Լայնաթիկունքը մի կողմ քաշվեց։ Կատաղությունից նրա կզակը դողում էր։
- Ես քեզ կսովորեցնեմ, թե ինչպես են մեզ մոտ խաղում,- մրթմրթաց նա, բայց այլևս ոչ ոք չլսեց նրան։
- Երաժշտությո՛ւն,- բղավեց Մարտինը։
Տղամարդիկ ու կանայք աշխուժորեն սկսեցին ոտքերով թմբկահարել սալապատ գետինը։
- Մա՛յք, ես էլ էի կարծում, թե դու կխփես,- կամաց ասաց Սիդը, իսկ Մայքլը քմծիծաղեց միայն։

Հետո, երբ մեղմ երաժշտություն լսվեց, Մայքլը պարում էր շագանակագույն մազերով աղջկա հետ ու իմացավ, որ նրա անունը Ջեյն է։
Նա իրեն անսահման երջանիկ էր զգում աղջկա հետ։ Մայքլը աղջկան կարող էր ասել, որ ինքը շատ է օգնել ուրիշներին, բայց ոչ ոք երբեք չի մտածել իր մասին, որ իր մտերիմ ընկերը զինծառայության ժամանակ թաքուն կրակել է իր թիկունքին, որովհետև հրաման կար, որ երկուսից մեկին պիտի ուղարկեն սպայական դասընթացների, և հետո Թոմը լաց է եղել, ամեն ինչ խոստովանել, ու Մայքլը նրան չի մատնել։ Ու հետո ինքը չորս ամիս պառկել է հոսպիտալում։ Նա կարող էր աղջկան ասել, որ ինքը չար չէ, բայց երբեմն դաժան է լինում, երբ իրեն վիրավորում են։ Մայքլը կարող էր ասել, որ աղջիկը միակ մարդն է աշխարհում, որ այդպես իրեն փրկելու փորձ է արել։ Նա շատ բան կարող էր ասել, բայց ասաց միայն.
- Կցանկանայի՞ք միշտ ինձ հետ լինել։

Աղջիկը գլխով արեց ու ամուր սեղմեց տղայի թևը։
Այդ պահը նրանք համարում էին ամենաերջանիկը իրենց կյանքում, ապագայի մտովի ծրագրեր էին կազմում և երբեք չէին կարող իմանալ, որ նահանգային թերթի վերջին էջի վերջին սյունակի «Պատահարների անկյուն» խորագրի տակ երկու օր հետո կտպագրվի. «Երեկ N ռանչոյից երեք մղոն հեռավորության վրա ավտոմեքենայի մեջ հայտնաբերվել են Մայքլ Սթյուբների և Ջեյն Միլլերի դիակները։ Սպանությունը կատարվել է 8,5 տրամաչափի ավտոմատ ատրճանակով։ Հանցագործները անհայտ են»։

Այդ պահին նրանք պարում էին մեղմ երաժշտության տակ, անսահման երջանիկ էին ու չգիտեին, որ այլևս միասին չեն պարելու և, առհասարակ, դա վերջին պարն է իրենց կյանքում։

1986 թ.